คนไทย คนจีน มักคุ้นเคยกับสมุนไพร เก๋ากี้ หรือเก่าฉี่ (ภาษาจีนกลาง) เพราะใช้เป็นทั้งสมุนไพร หรือเป็นอาหารสมุนไพร ที่ใช้ประกอบอาหารสุขภาพ
“เก๋ากี้” จัดเป็นยา อาหาร และสมุนไพรจีน มีประวัติศาสตร์ยาวนาน อย่างน้อยสามพันปี มีบทกวีใน “ซือจิง” ที่เขียนเกี่ยวกับการเก็บเกี่ยวเก๋ากี้มาเป็นอาหาร
มีบทบันทึกในคัมภีร์แพทย์จีนโบราณ “เสินหนงเปิ่นเฉ่าจิง” ได้จัดเก๋ากี้เป็นยาและอาหารเกรดสูง ปรามาจารย์ทางสมุนไพรจีน ซุนซือเหมียว ดื่มเหล้าดองเก๋ากี้ประจำทำให้อายุยืนยาว
คัมภีร์ “ เสินหนงเปิ่นเฉ่าจิง ” ได้จัด เก๋ากี้เป็นอาหารเกรดสูง เพราะกินได้นานไม่มีพิษ และยังได้ กล่าวถึงสรรพคุณของสมุนไพรตัวนี้ไว้ว่า “เสริมความแข็งแรงของกระดูก ทำให้ไม่แก่ชรา ทนต่อความเย็น ความร้อน”
คัมภีร์ “เปินเฉ่ากังมู่ ” ได้บันทึกสรรพคุณของเก๋ากี้ไว้ว่า “เก๋ากี้รับประทานนานทำให้กระดูกและเอ็นแข็งแรง ตัวจะเบา ไม่ชรา ตาสว่าง ทำให้นอนหลับดี ทำให้อายุยืนจึงมักพบสมุนไพรเก๋ากี้เป็นส่วนประกอบสำคัญในยาอายุวัฒนะในราชวงศ์หมิง และราชวงศ์ชิง
สรรพคุณของสมุนไพร เก๋ากี้
1. ช่วยรักษาสุขภาพทำให้อายุยืนยาว คัมภีร์ “เสินหนงเปิ่นเฉ่าจิ่ง” จัดเก๋ากี้เป็นอาหารและสมุนไพร ประเภทชั้นสูง คือ ไม่มีพิษ รับประทานได้นาน และมีสรรพคุณ บำรุงยินและไต
วิธีการง่ายๆ ในการรับประทานคือ ใช้ เก๋ากี้ 15 – 30 กรัม เคี้ยวรับประทานทุกคืนอย่างต่อเนื่อง เมื่อทำเช่นนี้ไประยะเวลาหนึ่งจะพบว่า จะแก้อาการอ่อนเพลีย แก้อาการเวียนตาลาย อาการขาทั้งสองข้างไม่มีแรง ยังสามารถลดภาวะน้ำตาลในเลือดสูง ลดระดับไขมันในเลือด ทำให้หลอดเลือดไม่แข็งตัว มีความยืดหยุ่น และช่วยการนอนหลับ
2. ช่วยรักษาสมรรถภาพทางเพศของผู้ชาย มีบันทึกของปรมาจารย์แพทย์จีน หลี่สือเจิน ในคัมภีร์เปิ่นเฉ่ากังมู่ประโยคหนึ่งว่า ถ้าต้องห่างไกลภรรยา ถ้ารับประทานเก๋ากี้จะทำให้มีโอกาสนอกลู่นอกทางในเรื่องทางเพศได้
ซึ่งผลการวิจัยสมัยใหม่พบว่า เก๋ากี้สามารถช่วยรักษาภาวะเชื้ออสุจิน้อยและเชื้ออสุจิมีคุณภาพและรูปร่างไม่สมบูรณ์ ซึ่งตรงกับสรรพคุณของแพทย์จีนที่ว่าเก๋ากี้บำรุงไต เสริมจิง
3. ช่วยบำรุงสายตาทำให้ตาสว่าง สมุนไพรเก๋ากี้เป็นยาสำคัญที่สุดตัวหนึ่งในการใช้บำรุงไต ทำให้ ตาสว่าง ยังมีอีกชื่อหนึ่งว่า “ผลสมุนไพรทำให้ตาสว่าง”
ผลการวิจัยพบว่า การรับประทานเก๋ากี้ทุกวันในปริมาณน้อย จะสามารถป้องกันความเสื่อมของจุดสีเหลืองหลังจอประสาทตา ซึ่งมีหน้าที่รับภาพ และเกิดภาพชัดเจน คนสูงอายุโดยเฉพาะอายุเกิน 60 ปีขึ้นไป มักมีสมรรถนะของการมองเห็นลดลง เนื่องจากความเสื่อมของจุดสีเหลืองนี้ ซึ่งเป็นสาเหตุของสายตาพร่ามัว มองเห็นไม่นอกจากนี้ เก๋ากี้ยังมีผลดีต่อโรคเกี่ยวกับสายตาต่างๆ เช่น เลือดออกในตา, เบาหวานขึ้นตา, ต้อกระจก, สายตาอ่อนล้า, ตาแห้ง เป็นต้น
4. เก๋ากี้ปกป้องรักษาตับ ตับ ในความหมายแพทย์แผนจีนคือ อวัยวะที่ควบคุมสารพื้นฐานเกี่ยวกับเลือดและพลัง คนที่อารมณ์หงุดหงิด โมโหโกรธ พลังขึ้นบน เป็นความผิดปกติของพลังตับ เกี่ยวข้องกับความดันโลหิตสูง ในขณะเดียวกันจะกระทบต่อตับทำให้ตับอักเสบ หรือตับมีไขมันพอก เพราะสารยินและเลือดเหือดแห้งง่าย ทำให้ ขาดความชุ่มชื้น
การรักษาตับจึงต้องควบคุมเรื่องของอารมณ์ไปพร้อมกัน ตำรับยาสมุนไพรง่ายๆ ในการรักษาไขมันพอกตับคือ เก๋ากี้ 15 กรัม, ใบบัว 15 กรัม, เจ๋อเซีย 15 กรัม
5. เก๋ากี้รักษาอาการคอแห้ง เบาหวานระยะแรก
คนอายุมากขึ้นมักมีอาการคอแห้งโดยเฉพาะกลางคืน (พบประมาณ 30 – 50%) ภาวะคอแห้งจะมีผลต่อปอดและกระเพาะอาหารเป็นอาการเริ่มต้นของเซียวเขอ ซึ่งตรงกับโรคเบาหวานในแพทย์แผนปัจจุบัน
เบาหวาน ซึ่งเป็นผลจากภาวะยินของปอดและกระเพาะอาหารพร่อง ลองเคี้ยวเก๋ากี้ 30 กรัมก่อนนอนทุกคืน จะพบว่า อาการคอแห้งจะดีขึ้น