ปัญหาเรื่องเส้นผมกับมุมมองแพทย์แผนจีน
เส้นผมที่ดกดำ มีประกาย มีน้ำมีนวล ไม่หลุดร่วงง่าย บ่งบอกถึงความสมบูรณ์ของอวัยวะภายในหลายๆอวัยวะ
แพทย์แผนจีนมองว่าความสมบูรณ์แข็งแรงและการงอกงามของผมเกี่ยวข้องกับอวัยวะไตโดยตรง ไตเป็นอวัยวะที่สร้างและเก็บพลังพื้นฐานซึ่ง เป็นทุนที่มีมาแต่กำเนิด เป็นพลังในการขับเคลื่อนชีวิตและสะสมอยู่ที่ไต และได้รับการเติมเต็มจากพลังที่เกิดจากอาหารซึ่งผ่านการย่อยและดูดซึมของ ระบบย่อยอาหาร(อวัยวะม้ามและกระเพาะอาหาร-แพทย์แผนจีน)
ไตเป็นอวัยวะที่ควบคุมสมดุลยินหยาง
- ภาวะน้ำ ความเย็น ความชุ่มชื้นของเซลล์ เนื้อเยื่อ อวัยวะต่างๆ คือ ภาวะยิน
- ภาวะความอุ่นร้อน การเผาผลาญพลังงานของเซลล์และการทำงานของอวัยวะต่างๆคือ ภาวะหยาง
การขาดยินของไตหรือภาวะยินพร่อง จะทำให้ขาดความชุ่มชื้นของเส้นผม ผมจะแห้ง แตกปลาย ขาดง่าย หลุดร่วงง่าย
การขาดหยางของไตหรือภาวะหยางพร่อง จะทำ ให้เส้นผมเปลี่ยนเป็นสีขาว ผมหงอกหรือเป็นสีเหลือง ไม่ดกดำ
นอกจากนี้ ไตยังเป็นที่เก็บสะสมของสารจิง หรือที่เรียกว่าจิงของไต( 肾精)ซึ่งเป็นสารจำเป็นในการกระตุ้นการเจริญเติบโต พัฒนาการและภาวะเจริญพันธุ์ (เทียบเคียงกับระบบฮอร์โมนของแผนปัจจุบัน) ดังนั้นความเสื่อมหรือลดลงของสารจิงของไต จึงเป็นสาเหตุของการร่วงหลุด การเปลี่ยนสี และกำหนดความสมบูรณ์ของเส้นผม
ในทัศนะแพทย์แผนจีน “ผมคือส่วนเกินของเลือด เป็นสิ่งแสดงถึงความความสมบูรณ์ของไต”(血之余、肾之华) ตับมีหน้าที่เก็บสะสมเลือด ตับที่มีเลือดสมบูรณ์เพียงพอ จะสามารถส่งเลือดไปเลี้ยงทั่วร่างกายรวมถึงเส้นผม การงอกหรือยืดยาวของเส้นผมจึงเป็นหน้าที่ของตับ ไตเก็บกักสารจิง (สารจำเป็นของชีวิตหมายรวมถึงระบบฮอร์โมน) ผมที่ดกดำ มีประกาย มีน้ำมีนวล ต้องอาศัยสารจิงของไตมาหล่อเลี้ยง นอกจากนี้แพทย์แผนจีนยังมองว่า “สารจิงและเลือดมีแหล่งกำเนิดเดียวกัน”(精血本同源)
อายุย่างเข้าวัย 40-50 ปี พลังไตถดถอย การสร้างสารจิงน้อยลง ผมจึงขาวไม่ดกดำ การตรากตรำทางร่างกายและจิตใจ การสูญเสียสารจิงจากการมีเพศสัมพันธ์มากเกินไป การเสียเลือด การเจ็บป่วยเรื้อรัง จะกระทบถึงไตและตับ การนอนหลับไม่เพียงพอ หรืออดนอนจะทำให้เลือดไม่กลับไปสะสมที่ตับ ก็เป็นสาเหตุให้ผมไม่ดกดำ
ปัญหาของเส้นผมมีความเกี่ยวข้องกับ อวัยวะม้าม ปอด และการทำงานของตับ
การทำงานของอวัยวะม้ามที่ทำหน้าที่ย่อยและดูดซึมอาหาร รวมทั้งอาหารที่รับประทานก็มีส่วนสำคัญ เพราะจะเป็นส่วนสำคัญในการนำไปสร้างเลือดและสามารถแปรเปลี่ยนเป็นสารจิงได้ ไตเสมือนเป็นทุนที่มีมาแต่กำเนิดมีสารจิงเป็นสารจำเป็นในการหล่อเลี้ยง อาหารที่ผ่านการย่อยหรือดูดซึมเสมือนกับทุนหลังกำเนิดเป็นสารจำเป็นที่จะไปเติมเต็มสารจิงที่ไต
ความเชื่อมโยงของเส้นผมกับอวัยวะปอดก็มีความสำคัญ กล่าวคือ การทำงานของปอดเกี่ยวข้องกับ จมูก ทางเดินหายใจที่จะนำอากาศภายนอกเข้าสู่ร่างกาย และยังเกี่ยวข้องกับผิวหนังและขนทั่วร่างกายอีกด้วย ดังนั้นถ้าอวัยวะปอดมีปัญหาย่อมกระทบ ต่อผิวหนังและการสมบูรณ์ความงอกงามของขนและเส้นผมด้วย
ตับยังเกี่ยวข้องกับกลไกพลังการขับเคลื่อนของเลือดและพลังไปยังอวัยวะและเนื้อเยื่อต่าง ๆ ของร่างกาย ภาวะความแปรปรวนอารมณ์มีผลกระทบโดยตรงต่อทิศทางการไหลเวียนเลือดและพลังไปยังอวัยวะต่าง ๆ รวมถึงปริมาณของการเก็บกักสำรองเลือดของตับ ถ้าการเก็บสะสมเลือดไม่เพียงพอซึ่งส่งผลต่อการสร้างสารจิง ไปด้วย (เลือดกับสารจิงสามารถแปรเปลี่ยนกันได้)
ความสมบูรณ์ของเส้นผมแยกไม่ออกจากอวัยวะภายในหลายๆอวัยวะ เช่น ไต ตับ ม้าม ปอด ดังนั้นสมดุลของอวัยวะภายในร่างกายจึงเป็นตัวกำหนดที่สำคัญหลักของสุขภาพเส้นผม