“สมุนไพรจีน” กับการลดไขมันในเลือด

สมุนไพรจีน มีด้วยกันหลากหลายชนิด ครั้งนี้จะขอกล่าวถึงสมุนไพรจีน 3 ชนิด ที่มีสรรพคุณเกี่ยวกับการลดไขมันในเลือด

ข้าวยีสต์แดง (Red yeast rice )

เป็นข้าวที่ผ่านการหมักโดยใช้เชื้อรา Monascus purpureus เป็นภูมิปัญญาพื้นบ้านในการหมักข้าวเพื่อใช้สีในการปรุงแต่งอาหาร โดยมีการบันทึกในตำรับยาสมุนไพรจีน ตั้งแต่สมัยราชวงศ์ถัง (ค.ศ.800) เป็นสมุนไพรฤทธิ์อุ่นเล็กน้อย รสหวาน ไม่มีพิษ (味甘，性微温, 无毒) วิ่งเส้นลมปราณ  ม้าม ลำไส้ใหญ่ ตับ (归脾、大肠、肝经) ซึ่งวิธีการหมักข้าวยีตส์แดงต้องมีสารไซตรินิน (Citrinin) ที่ก่อพิษต่อตับในปริมาณต่ำ

สรรพคุณ : กระตุ้นการไหลเวียนเลือด สลายเลือดอุดกั้น เสริมม้ามช่วยย่อยอาหาร แก้บิดถ่ายเป็นเลือด หลังคลอดน้ำคาวปลาไม่หยุด รักษาอาการบาดเจ็บจากการถูกทุบตี (活血化瘀；健脾消食；赤白下痢；产后恶露不尽；跌打损伤)

ข้อควรระวัง : ผู้ป่วยยินพร่อง หญิงตั้งครรภ์ หญิงระยะให้นมบุตร คนที่ไม่มีภาวะเลือดอุดกั้น

การวิจัยสมัยใหม่ : ข้าวยีสต์แดง มีสาร Monacolin K ซึ่งเป็นสารลดคอเลสเตอรอลจากธรรมชาติ สามารถลดได้ทั้ง คอเลสเตอรอลชนิด LDL และไตรกลีเซอไรด์ในเลือด โดยมีโครงสร้างเหมือน โลวาสแตติน (lovastatin) ที่ได้จากการหมักข้าวด้วยเชื้อ Aspergillus และในปี คศ. 1987 ได้มีการผลิต โลวาสแตติน เพื่อจำหน่ายเชิงการค้าเป็นครั้งแรก ภายใต้ชื่อการค้า Mevacor ของบริษัท  Merck Sharp & Dohme (MSD)

เมล็ดชุมเห็ดเทศ (决明子)

เป็นสมุนไพรที่มีฤทธิ์ค่อนเย็น รสขม หวาน วิ่งเส้นลมปราณตับ ไต ลำไส้ใหญ่

สรรพคุณ : ขับร้อนทำให้ตาสว่าง บำรุงไต ช่วยระบายอุจจาระ แก้อาการตาแดง ปวดหัว เวียนศีรษะ ท้องผูก ลดไขมันในเลือด

ตัวอย่างชาสมุนไพรเมล็ดชุมเห็ดเทศ (决明子茶) : ใช้ดอกเก็กฮวย  10 – 15  กรัม กับเมล็ดชุมเห็ดเทศ 10  กรัม ต้มเป็นน้ำชาดื่ม ช่วยลดไขมัน ลดความดันโลหิต ลดไฟในตับ ความร้อนในตา ทำให้ตาสว่าง และช่วยระบายอุจจาระ

ซานจา (山楂)

มีฤทธิ์ค่อนอุ่น  รสเปรี้ยว หวาน  (酸、甘，微温) วิ่งเส้นลมปราณม้าม กระเพาะอาหาร ตับ (归脾、胃、肝经)

สรรพคุณ : ช่วยย่อยอาหาร เสริมม้ามกระตุ้นความอยากอาหาร กระตุ้นการไหลเวียนพลัง สลายเลือดอุดกั้น (消食化积，健脾开胃，行气散瘀)

การวิจัยสมัยใหม่ : พบว่าช่วยเจริญอาหาร กระตุ้นการหลั่งกรดและน้ำย่อย ช่วยทำให้หลอดเลือดนิ่ม ช่วยลดไขมันและความดันโลหิต

ข้อควรระวัง : คนที่มีการหลั่งกรดในกระเพาะมากเกิน เด็กเล็ก (ต้องระวังฟันผุ) หญิงตั้งครรภ์ คนที่มีความดันโลหิตต่ำ

ตัวอย่าง ชาสมุนไพรซานจา (山楂茶) : ซานจา (山楂) 30 กรัม, น้ำตาลทรายขาว (白砂糖) 10 กรัม ต้มซานจาด้วยไฟอ่อนๆ ประมาณ 20 นาที แล้วเอากากทิ้ง เติมน้ำตาลปรุงรส

ทั้งนี้ ผลการวิจัยกลุ่มยาสเตติน (statin) ที่ใช้ในการลดไขมันอย่างมีประสิทธิภาพที่ใช้กันอยู่ทุกวันนี้ มีรากฐานจากการข้าวหมักเชื้อราของคนจีนและชาวเอเชีย เพียงแต่ปัจจุบันใช้การสังเคราะห์ในห้องปฏิบัติการเพื่อการค้า ไม่ใช้วิธีธรรมชาติ ซึ่งมีผลข้างเคียงที่แตกต่างจากวิธีการแบบดั่งเดิมที่ได้สาร Monakolin-k ที่ได้จากธรรมชาติในการออกฤทธิ์ลดไขมัน ซึ่งมีผลข้างเคียงน้อย จนมีคำกล่าวว่า “ถ้าไม่มีการค้นคิดดินปืน ไฉนเลยจะมีการค้นคิดปืน เช่นเดียวกันถ้าไม่มีการข้าวยีสต์แดง ไฉนเลยจะมียาสเตติน”