“โสมคน”人参 ใช้ถูกคุณอนันต์..ใช้ผิดโทษมหันต์
เหตุผลที่ทำให้ “โสมคน” เป็นของแพงมีราคา เนื่องจากคุณสมบัติพิเศษ 3 อย่างด้วยกันคือ
- รูปร่างคล้ายมนุษย์คน ความเชื่อของคนโบราณให้ความเคารพนับถือว่าเป็นของธรรมชาติที่เกี่ยวข้องกับมนุษย์
- โสมคนที่เป็นธรรมชาติอยู่ในป่าพบมากแถบมณฑลซานซี (山西) ปัจจุบันที่มีชื่อพบบริเวณฉางไป่ซาน (长白山) แต่ก็เรียกว่าแทบไม่หลงเหลืออยู่ สมัยโบราณโสมคน (ในป่า) เป็นเครื่องบรรณาการที่ต้องถวายกษัตริย์ของจีน ประชาชนทั่วไปยากที่จะมีไว้ครอบครอง ทำให้คุณค่าของมันสูงมาก
- โสมคนมีสรรพคุณในการบำรุงหยวนชี่ชั้นดี (大补元气) ช่วยดึงหยางกลับเพื่อช่วยชีวิตกลับคืน回阳救逆 (กรณีฉุกเฉินผู้ป่วยช็อกหมดสติ เนื่องจากหยางหลุดลอย) ในสมัยก่อนไม่มีโรงพยาบาลหรือห้องฉุกเฉินเพื่อช่วยชีวิต ถ้าผู้ป่วยมีภาวะช็อกชนิดพลังหยางหลุด (脱证) ก็มีโสมคนนี่แหละที่เป็นตัวยาหลักใน 3 ตำรับ (ตู๋เซินทัง独参汤 เซินฟู่ทัง参附汤 เซิงม่ายหยิ่น生脉饮 ) ที่นำมาใช้ช่วยชีวิตฉุกเฉิน
ทั้งหมดนี้คือสาเหตุที่ทำให้โสมคนมีราคาและถูกจัดเป็นสมุนไพรทรงคุณค่า
สรรพคุณสำคัญที่สุดของโสมคน
เป็นยาบำรุงพลังอันดับหนึ่ง (补气第一要药) และเป็นยาที่บำรุงหยวนชี่อย่างดี (大补元气) หยวนซี่หรือพลังรากฐานของร่างกาย เป็นพลังที่เป็นพื้นฐานของพลังอวัยวะภายในและพลังไหลเวียนของเส้นลมปราณทั้งหมด คุณค่าของโสมคนจึงมีบทบาทสำคัญต่อการบำรุงร่างกาย ในภาวะที่เป็นโรคเพื่อต่อสู้กับโรค หรือในภาวะปกติเพื่อป้องกันโรค นอกจากนี้โสมคนยังมีสรรพคุณอีกมากมายคือ
- ป้องกันการอ่อนเพลีย อ่อนล้า ทำให้ร่างกายแข็งแรง อายุยืนยาว ซึ่งการรับประทานโสมคนต้องระวังไฟกำเริบขึ้นด้านบน ทำให้ความดันโลหิตสูง นอนไม่หลับ เวียนศีรษะ ในทางปฏิบัติต้องเริ่มรับประทานในขนาดน้อยๆ ให้ร่างกายปรับตัวก่อนแล้วจึงค่อยเพิ่มขนาด หรืออาจใช้ร่วมกับสมุนไพรจีน ม่ายตง (麦冬) ที่มีฤทธิ์เสริมยินลดความร้อนของโสมคน
ในผู้ที่รับประทานไปเพียงเล็กน้อยก็เกิดอาการร้อนด้านบน เจ็บคอ เวียนศีรษะ แสดงว่าบำรุงด้วยโสมคนไม่ได้ ควรพิจารณาโสมอเมริกัน (西洋参) ซึ่งมีฤทธิ์บำรุงพลังน้อยกว่าแต่มีสรรพคุณขับระบายไฟไปในตัว
- โสมคนรักษาโรคหัวใจอ่อนแรง ใจเต้นไม่เป็นจังหวะ สาเหตุของการทำงานหัวใจอ่อนกำลัง เต้นไม่เป็นจังหวะ เป็นปัญหาเรื่องของพลังหัวใจอ่อนแอ การบำรุงพลังทั้งร่างกายสามารถใช้โสมคน ขนาด 1 – 2 กรัม ในระยะเริ่มต้น จนถึง 3 กรัมต่อวัน โดยการอมในช่องปาก แล้วค่อยๆ เคี้ยวกลืน
- โสมคนรักษาโรคหลอดเลือดหัวใจ กรณีเฉียบพลันของภาวะหลอดเลือดหัวใจขาดเลือด สามารถใช้โสมคนรักษาอาการได้ผลดี ในกรณีที่ใช้เพื่อป้องกันและใช้ระยะยาว ควรร่วมกับยาสลายการอุดตันของเส้นเลือดด้วย เช่น ตานเซิน (丹参) การใช้ยาสลายการอุดตันของเส้นเลือดหรือยาสลายลิ่มเลือดเดี่ยวๆ จะทำให้ร่างกายเสียพลังเพราะเน้นการกระจายเลือดเพียงด้านเดียว
- โสมคนช่วยลดน้ำตาลในเลือด บทบาทของโสมคนช่วยทำให้ลดขนาดยารักษาเบาหวานได้ และลดผลแทรกซ้อนจากโรคเบาหวานได้ แต่ต้องใช้ร่วมกับยาลดเบาหวาน แพทย์แผนจีนมียาปรับสภาพยินในร่างกาย เหมาะสำหรับผู้ป่วยเบาหวานที่มีภาวะยินพร่อง
- โสมคนช่วยทำให้ความจำดีขึ้น คัมภีร์ เปิ่นเฉากังมู่ (本草纲目) กล่าวถึงโสมคนไว้ว่า “เปิดทวารหัวใจ บำรุงสมอง ช่วยความจำ” (开心益智)
- โสมคนช่วยกระตุ้นการทำงานของระบบย่อยอาหาร ทำให้พลังของม้าม กระเพาะอาหารดี ย่อยและดูดซึมง่าย ทำให้เกิดพลัง รักษาอาการอ่อนเพลีย ท้องเสีย แขนขาเย็น ไม่มีแรงเบ่งอุจจาระ
ข้อควรระวังในการใช้โสมคน
- ควรรับประทานในปริมาณที่น้อยก่อน 1 – 2 กรัม /วัน ไม่ควรเกิน 3 กรัม /วัน
- ขณะที่มีไข้หวัด ตัวร้อน ติดเชื้อ ไม่ควรรับประทาน
- คนที่แพ้โสมคน ( มีอาการภูมิแพ้เวลารับประทาน) ห้ามใช้
- ห้ามรับประทานร่วมกับชา หรือ หัวไชเท้า (หัวผักกาดขาว) เพราะจะลดสรรพคุณของโสมคน รวมทั้งชา กาแฟ มีสารคาเฟอีน จะทำให้มีฤทธิ์การกระตุ้นร่างกายมาก ทำให้นอนหลับยาก
- คนที่มีความดันโลหิตสูงห้ามรับประทาน