สมุนไพรมีทั้งที่บำรุงตับและไต ปรับสมดุลอวัยวะต่างๆ ช่วยการย่อยอาหาร ช่วยกระตุ้นการขับน้ำดี ช่วยดึงรั้งเลือดไม่ให้ระบายมากไป
- หลิงจือ (灵芝)
- ฤทธิ์กลางๆ เข้าเส้นลมปราณสู่อวัยวะภายในทั้ง 5 คือ หัวใจ ปอด ตับ ม้าม ไต (归心、肺、肝、肾经)
- ทำให้ขอบเขตการใช้ทางคลินิกค่อนข้างที่กว้างขวางครอบคลุม ระบบไหลเวียนเลือด ระบบทางเดินหายใจ ระบบย่อยและดูดซึม ระบบประสาทและระบบฮอร์โมนต่อมไร้ท่อ ระบบภูมิคุ้มกัน รวมทั้งโรคทางอายุรกรรม
โรคสตรี โรคเด็ก โรคทางหูคอ ตา จมูก ฯลฯ - เนื่องจากรสหวาน ฤทธิ์กลางๆ ไม่มีพิษ (甘平无毒) ไม่ร้อนหรือเย็น ทำให้ใช้ได้ทั้งคนที่มีพื้นฐานร่างกายร้อน(หยาง)และร่างกายเย็น(ยิน)
- ใช้เป็นทั้งอาหารและเป็นทั้งยา (药食两用)
- ใช้ในการปรับสมดุลองค์รวมทั้ง 2 ทิศทาง คือทั้งบำรุงและขับระบาย
(整体上双向调节人体机能平衡)
สรรพคุณ
กระตุ้นการทำงานของเม็ดเลือดขาว Macrophage
ต้านมะเร็ง เป็นสมุนไพรที่กระตุ้นภูมิคุ้มกันที่ไม่มีพิษหรือผลข้างเคียง จึงมีความปลอดภัย โดยออกฤทธิ์กระตุ้นการทำงานของเม็ดเลือดขาว Macrophage ซึ่งทำหน้าที่ทำลายเซลล์มะเร็ง กระตุ้นการสร้าง interleukin-2 (白细胞介素-2)ในการต่อต้านเซลล์มะเร็ง
กระตุ้นปริมาณเลือดไปหล่อเลี้ยงหัวใจ ลดการใช้ O2 ของกล้ามเนื้อหัวใจ ,เพิ่มแรงบีบตัวของกล้ามเนื้อหัวใจ
แก้ไอ ลดเสมหะ แก้หอบ
ปกป้องตับ , ลดเอ็นไซม์ SGPT หลิงจือช่วยกระตุ้นการทำงานของตับในการขับทำลายสารพิษ ลดการบาดเจ็บของตับ ช่วยลดการอักเสบจากตับอักเสบเนื่องจากสารเคมีหรือการติดเชื้อไวรัส ช่วยให้ตับฟื้นตัวเร็วขึ้น
กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง , เม็ดเลือดขาว ลดการเกาะตัวของเกล็ดเลือด
ชะลอความแก่ เสริมสร้างความจำ ป้องกันอัลไซเมอร์
2. เก๋ากี้ (枸杞)
- จัดเป็นยา อาหาร และสมุนไพรจีน มีประวัติศาสตร์ยาวนาน อย่างน้อยสามพันปี มีบทกวีใน “ซือจิง” 诗经ที่เขียนเกี่ยวกับการเก็บเกี่ยวเก๋ากี้ที่ใช้ปรุงรับประทานเป็นอาหาร
- เก๋ากี้เป็นสมุนไพรบำรุงตับเสริมไตสร้างเสริมสารน้ำแก้กระหาย(养肝益肾生津液) ทำให้ได้รับการยกย่องเป็นสมุนไพร เป็นยาสมุนไพรชั้นดี
- มีบทที่บันทึกในคัมภีร์แพทย์จีนโบราณ “เสินหนงเปิ่นเฉ่าจิง” 神农本草经. ได้จัดเก๋ากี้เป็นยาและอาหารเกรดสูง สามารถรับประทานได้นาน ต่อเนื่องไม่มีพิษ
- คัมภีร์ “เปิ่นเฉ่ากังมู่ ” 本草纲目 ได้บันทึก สรรพคุณของเก๋ากี้ใว้ว่า “ เก๋ากี้รับประทานนานทำให้ กระดูกและเอ็นแข็งแรง ตัวจะเบา ไม่ชรา ตาสว่าง ทำให้นอนหลับดี ทำให้อายุยืนยาว ”
เก๋ากี้ มีฤทธิ์กลางๆ รสหวาน เข้าเส้นลมปราณ ตับและไต บำรุงตับ ไต เสริมสารจิง ทำให้ตาสว่าง
สรรพคุณของสมุนไพรเก๋ากี้
ช่วยรักษาสุขภาพทำให้อายุยืนยาว ไม่มีพิษ รับประทานได้นาน และมีสรรพคุณ เสริมบำรุงยินและไต
ช่วยรักษาสมรรถภาพทางเพศของผู้ชาย มีบันทึกของปรมาจารย์แพทย์จีน หลี่สือเจิน (李时珍) ในคัมภีร์ เปิ่นเฉ่ากังมู่ (本草纲目) ประโยคหนึ่ง “จากบ้านพันลี้ อย่ากินเก๋ากี้” (去家千里,勿食枸杞) ผลการวิจัยสมัยใหม่พบว่า เก๋ากี้ สามารถช่วยรักษาภาวะเชื้ออสุจิน้อย และเชื้ออสุจิมีคุณภาพและรูปร่างไม่สมบูรณ์ ซึ่งตรงกับสรรพคุณของแพทย์จีนที่ว่าเก๋ากี้บำรุงไต เสริมสารจิง
ช่วยบำรุงสายตาทำให้ตาสว่าง สมุนไพรเก๋ากี้เป็นยาสำคัญที่สุดตัวหนึ่งในการใช้บำรุงไต ทำให้ตาสว่าง ยังมีอีกชื่อหนึ่งว่า “ผลสมุนไพรทำให้ตาสว่าง” (明目子)
เก๋ากี้ปกป้องรักษาตับ ตับ ในความหมายแพทย์แผนจีนคือ อวัยวะที่ควบคุมสารพื้นฐานเกี่ยวกับเลือดและยิน เพราะสารยินและเลือดเหือดแห้งง่าย ทำให้ตับขาดความชุ่มชื้นเกิดไฟตับทำให้ ตับแข็ง, ตับอักเสบ หรือตับมีไขมันพอก
เก๋ากี้รักษาอาการคอแห้ง เบาหวานระยะแรก คนอายุมากขึ้นมักมีอาการคอแห้งโดยเฉพาะกลางคืน (พบประมาณ 30%-50%) ภาวะคอแห้งจะมีผลต่อปอดและกระเพาะอาหารเป็นอาการเริ่มต้นของเซียวเขอ (消渴) ตรงกับแพทย์แผนปัจจุบันคืออาการโรคเบาหวาน
3. อู่เว่ยจื่อ (五味子)
สมุนไพร ฤทธิ์อุ่น รสเปรี้ยว วิ่งเส้นลมปราณตับ ปอด ไต หัวใจ
สรรพคุณ
- ช่วยลดการอักเสบของตับ ลดค่า SGPT
- เสริมบำรุงตับ ช่วยการขับพิษในกระบวนการเมทาบอลิซั่มของร่างกาย
- กระตุ้นการเก็บสะสมน้ำตาลในตับ
- กระตุ้นการสังเคราะห์โปรตีนในตับเพื่อการฟื้นฟูตับ กระตุ้นการสร้างไนตริกออกไซด์(NO) ช่วยทำให้การแลกเปลี่ยนออกซิเจนของกล้ามเนื้อหัวใจดีขึ้น
- ช่วยในการดึงรั้งสารคัดหลั่งในร่างกาย ระงับการหลั่งเร็ว เหงื่อออกง่าย
เหมาะสำหรับ
คนที่มีตับอักเสบ ดื่มสุรา รับประทานยาเคมีมานาน คนที่สัมผัสกับยาฆ่าแมลงหรือมีพิษสะสมในร่างกาย
4. ผู่กงอิง (蒲公英)หรือ แดนดิไลออน
- แดนดิไลออน (Dandelion ) สารสกัดจากรากมีสารชื่อว่า ทาแร็กซาซิน (Taraxacin) มีคุณสมบัติในการชะล้างสารพิษ (Detoxification) ช่วยให้ตับและไตสามารถขจัดสารพิษออกนอกร่างกายได้ดียิ่งขึ้นและช่วยบำรุงตับ เป็นแหล่งวิตามินเอ (Vitamin A) ธรรมชาติช่วยบำรุงสายตาและยังมีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidant) จึงช่วยป้องกันความเสื่อมของเซลล์ต่าง ๆ ในร่างกาย
- เป็นสมุนไพรฤทธิ์เย็น รสหวาน ขมเล็กน้อย เข้าเส้นลมปราณ ตับ กระเพาะอาหาร ไต สรรพคุณขับพิษขับร้อน ลดบวมสลายก้อน
การใช้ทางคลินิก
ขับพิษร้อน ลดการอักเสบในอวัยวะต่างๆ เช่น ตับอักเสบ ถุงน้ำดีอักเสบ ทางเดินหายใจส่วนบน เยื่อบุตาอักเสบ(ไฟตับขึ้นสู่ด้านบน) คางทูม เต้านมอักเสบมีหนอง(เส้นลมปราณตับ) กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ทอลซิลอักเสบ ต่อมน้ำเหลืองอักเสบ หลอดลมอักเสบ
ต้านการอักเสบจากไวรัสและแบคทีเรีย
ปกป้องตับ กระตุ้นการขับน้ำดี ช่วยขับระบายพิษ ลดการบีบเกร็งของถุงน้ำดี ช่วยขับนิ่วถุงน้ำดี
ลดการอักเสบของแผลในกระเพาะอาหาร ช่วยระบายขับถ่ายอุจจาระ
ขับความร้อนร่างกายส่วนล่าง(下焦)ทางเดินปัสสาวะ ไตและ ตับ
จะช่วยฟื้นฟูตับ สารทาราซาซิน(Taraxacin) ในแดนดิไลออน ช่วยในการหลั่งน้ำดี ช่วยบำรุงตับโดยตรง
เหมาะสำหรับกลุ่มคนที่ตับถูกทำลายจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ รวมถึงการรับประทานยา มีการสะสมสารเคมี สารพิษที่ตับเป็นเวลานาน ทำให้ตับทำงานไม่เต็มที่ สำหรับคนปกติที่ไม่กินเหล้า ก็กินแดนดิไลออนได้
แดนดิไลออนขึ้นทะเบียนเป็นยารักษาโรคตับในประเทศอังกฤษมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 16 มีสรรพคุณเป็นยา
ช่วยรักษาอาการอักเสบของข้อ รักษาเกาต์ เพราะสามารถเร่งการขับผลึกยูเรตออกจากร่างกายจึงบรรเทาการอักเสบในข้อต่างๆได้
5. เฉ่าเสี่ยนจี้ (朝鲜蓟)หรือ อาร์ติโชคArtichoke )
อาร์ติโชคถูกค้นพบมานานกว่า 3,000 ปี เป็นทั้งอาหารและยารักษาโรคของชาวอียิปต์ ชาวกรีกและชาวโรมันในยุคโบราณ อาร์ติโชคเป็นเมนูอาหารที่สำคัญในทุกงานเลี้ยงของกรุงโรม เมื่อปี คศ. 1970 นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบ สารไซนาริน (Cynarins) ซึ่งเป็นสารสำคัญในอาร์ติโชค
สารไซนาริน (Cynarin) มีคุณสมบัติช่วยลดไตรกลีเซอร์ไรด์คอเลสเตอรอลชนิดเลว(LDL) และเพิ่มคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) สารไซนาริน (Cynarin)ยัง มีคุณสมบัติช่วยกระตุ้นการสร้างน้ำดีในตับ
สรรพคุณของอาร์ติโชค
- ช่วยปกป้องตับ กระตุ้นการแบ่งตัวฟื้นตัวของเซลล์ตับ ช่วยการกระตุ้นการสร้างน้ำดีในการขับพิษของตับ
- ช่วยลดภาวะไขมันพอกตับและการอักเสบของตับ มีสารต้านอนุมูลอิสระ cynarin และ silymarin
- เพิ่มประสิทธิภาพการย่อยอาหาร มีสาร Cynarin ช่วยกระต้นการสร้างน้ำดี กระตุ้นการบีบตัวของลำไส้ ช่วยการย่อยไขมัน ลดอาการท้องอืดแน่น แก้อาการโรคทางเดินอาหารแปรปรวน Irritable bowel syndrome (IBS)
- ช่วยลดคอเลสเตอรอลรวมและไขมัน LDL เพิ่มไขมันดี HDL
- อุดมด้วยวิตามิน แร่ธาตุ สารต้านอนุมูลอิสระ เช่นวิตามินซี วิตามินเค ฟอเลต แมกเนเซียม ฟอสฟอรัส
- ช่วยในการควบคุมความดันโลหิต เบาหวาน
- ฤทธิ์ต้านมะเร็ง มีสารต้านอนุมูลอิสระ( antioxidants) เช่น rutin, quercetin, silymarin, and gallic acid